۷. مفطرات روزه
۱. خوردن و آشامیدن.
۲. جماع (آمیزش جنسی).
۳. استمنا (خود ارضایی جنسی).
۴. دروغ بستن به خدا و پیامبران و معصومین(ع) (بنابر احتیاط واجب).
۵. رساندن غبار غلیظ به حلق (بنابر احتیاط واجب).
۶. فرو بردن تمام سر در آب (بنابر احتیاط واجب).
۷. باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح.
۸. اماله (تنقیه) کردن با مایعات.
۹. قی کردن عمدی.
توجه:
به کارهایی که روزه را باطل میکند «مفطرات روزه» میگویند.
انس بن مالک، سالها در خانه رسول خدا خدمتکار بود و تا آخرین روز حیات رسول خدا این افتخار را داشت. او بیش از هر کس دیگر به اخلاق و عادات شخصی رسول اکرم در خوراک و پوشاک آشنا بود. آگاه بود که رسول اکرم در خوراک وپوشاک چقدر ساده و بی تکلف زندگی می کند. در روزهایی که روزه می گرفت، همه افطاری و سحری او عبارت بود از مقداری شیر یا شربت و مقداری ترید ساده، گاهی برای افطار و سحر، جداگانه این غذای ساده تهیه می شد و گاهی به یک نوبت غذا اکتفا می کرد و با همان روزه می گرفت. یک شب طبق معمول، انس بن مالک مقداری شیر یا چیز دیگر برای افطاری رسول اکرم آماده کرد، اما رسول اکرم آن روز وقت افطار نیامد. پاسی از شب گذشته و مراجعت نفرمود. انس مطمئن شد که رسول اکرم خواهش بعضی از اصحاب را اجابت کرده و افطاری را در خانه آنان خورده است. از این رو آنچه تهیه دیده بود خودش خورد. طولی نکشید رسول اکرم به خانه برگشت. انس از یک نفر که همراه حضرت بود پرسید: ایشان امشب کجا افطار کردند، گفت هنوز افطار نکرده اند . بعضی گرفتاریها پیش آمد و آمدنشان دیر شد. انس از کار خود یک دنیا پشیمان و شرمسار شد، منتظر بود رسول اکرم از او غذا بخواهد و او از کرده خود معذرت خواهی کند. اما از آن سو رسول اکرم از قرائن و احوال فهمید چه شده و نامی از غذا نبرد و گرسنه به بستر رفت. انس گفت:رسول خدا تا زنده بود موضوع آن شب را بازگو نکرد و به روی من نیاورد.
خلاصهای از احکام نماز و روزه مسافر
مسئله اول: مسافرت اگر به قدر مسافت شرعی باشد و شخص کثیرالسفر، مسافرتش برای شغل نباشد و این مسافرت هم حداقل ۴ فرسخ شرعی یعنی ۲۲/۵ کیلومتر است و ۲۲/۵ کیلومتر هم میخواهد، در این سفرها نمازهای چهار رکعتی شکسته است و باید به صورت دو رکعتی خوانده شود و روزهی این مسافر هم صحیح نیست.
مسئله دوم: کسانی که سفر کردن جزئی از شغلشان است و کثیرالسفر هستند، یعنی برای شغلشان مسافرتهای زیادی میروند که معمولاً بین سفرها کمتر از ۱۰ روز فاصله است، این افراد باید در سفرهای کاری -و نه سفرهای شخصی- نماز را کامل بخوانند و و روزهشان هم صحیح است.
مسئله سوم: کسی که به مسافرت شخصی میرود، در آن روزی که به مسافرت میرود، اگر قبل از ظهر برود، یا در هنگام ظهر در بین راه باشد یا در جایی باشد که وطنش نیست و ۱۰ روز هم نمیخواهد در آنجا بماند، روزهی آن روزش صحیح نیست، اما اگر بعدازظهر حرکت کند، روزهی آن روزش صحیح است.
مسئله چهارم: وقتی که شخص از سفر برمیگردد، اگر در هنگام اذان ظهر در راه باشد، روزهی آن روزش صحیح نیست، اگر قبل از اذان ظهر ولو یک دقیقه قبل از اذان به وطنش یا جایی که میخواهد ۱۰ روز در آنجا بماند برسد، روزهی آن روزش صحیح است. اما اگر او در هنگام اذان ظهر حتی ۵۰۰ متر با وطنش فاصله داشته باشد، روزهی آن روزش صحیح نیست.
مسئله پنجم: کسی که کثیرالسفر است یعنی شغلش مسافرت است و زیاد به مسافرت میرود، در سفرهای شخصی باید نماز را شکسته بخواند؛ و خانوادهاش که با او سفر میکنند و شغلشان مسافرت نیست، باید نماز را شکسته بخوانند، مگر اینکه قصد اقامت ۱۰ روزه کنند. مثلاً اگر فرد شاغل سه روز در هفته را در شهر دیگری کار میکند و خانوادهاش هم با او میآید ولی خانوادهاش آنجا شغلی ندارند، خانوادهی او باید نماز را شکسته بخوانند و تبعیت در اینجا معنا ندارد.
مسئله ششم: تبعیت زن و فرزند از سرپرست خانواده در صورتی است که آنها به صورت مستقل تصمیم نمیگیرند و آن هم در جایی است که بنا دارند بمانند یا بنا دارند زندگی کنند. اما جایی که مثلاً وطن شوهر بوده و الان هم هست و الان آنجا زندگی نمیکنند، زمانی که به وطن شوهر مسافرت میروند، اگر وطن زن و بچهها آنجا نباشد، یعنی خانم آنجا زندگی نکرده است و بچهها آنجا به دنیا نیامدهاند و اصلاً آنجا با هم زندگی نکردهاند، زن و فرزند تابع شوهر نیستند و اگر قضد ۱۰ روز نکنند نمازشان شکسته است و روزهشان هم صحیح نیست.
در ماه رمضان چند جوان، پیر مردی را دیدند که دور از چشم مردم، غذا میخورد.
به او گفتند: ای پیر مرد مگر روزه نیستی؟
پیرمرد گفت: چرا روزهام، فقط آب و غذا میخورم،
جوانان خندیدند و گفتند: واقعا؟
پیرمرد گفت:بلی، دروغ نمیگویم،
به کسی بد نگاه نمیکنم، کسی را مسخره نمیکنم، با کسی با دشنام سخن نمیگویم، کسی را آزرده نمیکنم، چشم به مال کسی ندارم و...
ولی چون بیماری خاصی دارم متأسفانه نمیتوانم معده را هم روزه دارش کنم،
بعد پیرمرد به جوانان گفت: آیا شما هم روزه هستید؟
یکی از جوانان در حالی که سرش را از خجالت پایین انداخته بود، به آرامی گفت: خیر ما فقط غذا نمیخوریم !!!
استاد مطهری در باره بعد معنوی روزه مینویسداساساً برنامه ماه مبارک رمضان، برای انسانسازی است.
یعنی برنامه این است که انسانهای معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسانهای سالم ، انسانهای سالم خود را تبدیل به انسانهای کامل کنند.
برنامه ماه مبارک رمضان برنامه تزکیه نفس است، برنامه اصلاح معایب رفع نواقص است، برنامه تسلط عقل ایمان اراده بر شهوات نفسانی است. برنامه دعاست، برنامه پرستش حق است، برنامه پرواز به سوی خداست، برنامه ترقی روح است.
بنى الاسلام على خمسة اشیاء، على الصلوة و الزکاة و الحج و الصوم و الولایه.
امام باقر علیه السلام فرمود:
اسلام بر پنج چیز استوار است، برنماز و زکات حج و روزه و ولایت (رهبرى اسلامى).
................................................
قال امیرالمومنین علیه السلام:
فرض الله … الصیام ابتلاء لاخلاص الخلقامام على علیه السلام فرمود:
خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید.
................................................
قال رسول الله صلى الله علیه و آله: قال الله تعالى
الصوم لى و انا اجزى به
رسول خدا فرمود خداى تعالى فرموده است:
روزه براى من است و من پاداش آن را مىدهم.